हेल्लो दोस्तों!
अंग्रेजी पढ़े अंग्रेजों की तरह! यह तभी संभव है जब आप ध्वनि संकेतों (Phonetic Symbols) की सही जानकारी रखते है. अंग्रेजी भाषा में ऊतार चढ़ाव का काफी महत्व है और इसकी मदद से सीखी गयी अंग्रेजी ही सहज रूप से बोली गयी अंग्रेजी होती है. चले इसके बारे में थोड़ा विस्तार से चर्चा करते है–
अंग्रेजी भाषा दो तरह से प्रयुक्त होती है:
- Written English (लिखित अंग्रेजी)
- Spoken English or Conversational English (बोलचाल में अंग्रेजी)
Spoken English दो या दो से ज्यादा लोगों के बीच की गयी वार्तालाप है. इस तरह के conversation में कभी-कभी Verbs प्रयुक्त नहीं होते है. Spoken English का प्रमुख उद्देश्य अपनी भावनाओं को अभिव्यक्त करना है.
निम्न तालिका ‘Phonetic Symbols’ (ध्वनि संकेतों) की है जिसे आप हिंदी में समझ सकते है. इसके साथ-साथ हरेक ध्वनि संकेतों के बगल में उदाहरण भी दे दिए गए है ताकि आप संकेतो को अच्छी तरह से समझ सकें. आप इन संकेतो और उनपर आधारित उदाहरणों को जोर से पढ़े. दिए गए ध्वनि संकेतो का सही ज्ञान आपको अंग्रेजी से अंग्रेजी शब्दकोष में दिए गए उच्चारणों को अच्छी तरह से पढ़ सकते है.
PHONETIC SIGNS | HINDI | EXAMPLES |
ɑ: | आ | Father /fɑ:ðə/ Part /pɑ:ʴt/ Cast /kɑ:st/ Last /lɑ:st/ Task /tɑ:sk/ |
e | ए | Bed /bed/ Shed /ʃed/ Let /let/ Temple /templ/ Rest /rest/ |
i: | ई | Peel /pi:l/ Seal /si:l/ Dream /dri:m/ Beam /bi:m/ Pea /pi:/ |
i | इ | Pit /pit/ Shit /ʃit/ Writ /rit/ Knit /nit/ Pin /pin/ Chin /ʧin/ |
ɔ | ऑ | Body /bɔdi/ Not /nɔt/ Pot /pɔt/ Shot /ʃɔt/ Lot /lɔt/ Rot /rɔt/ |
ɔ: | ऑ: | Bought /bɔ:t/ Caught /kɔ:t/ Born /bɔ:n/ Corn /kɔ:ʴn/ Sought /sɔ:t/ |
u | उ | Push /puʃ/ Pull /pul/ Put /put/ Ruthless /ruөləs/ Book /buk/ |
u: | ऊ | Loose /lu:s/ Goose /gu:s/ Shoes /ʃu:z/ Cruise /kr:z/ Noon /nu:n/ |
ӕ | ऐ | Pan /pӕn/ Can /kӕn/ Pad /pӕd/ Chat /ʧӕt/ Rat /rӕt/ |
ᴧ | आ (weak) | But /bᴧt/ Above /əbᴧv/ Cut /kᴧt/ Nut /nᴧt/ Shut /ʃᴧt/ Rust /rᴧst/ |
ə | अ | Above /əbᴧv/ Gentle /ʤentəl/ Mental /mentəl/ Pleasure /pleʒə/ |
ei | एइ | Pay /pei/ Day /dei/ Lay /lei/ Made /meid/ Tame /teim/ |
eə | एअ | Pair /peə/ Hair /heə/ Tear /teə/ Rare /reə/ Wear /weə/ |
ə: | अ: | Dearth /də:ʴө/ Search /sə:ʴʧ/ Lurch /lə:ʴʧ/ Nurse /nə:ʴs/ |
ou | ओउ | Post /poust/ Lost /loust/ Go /gou/ Loaf /louf/ Soul /soul/ Sole /soul/ |
ɔi | ओइ | Boy /bɔi/ Toy /tɔi/ Coy /kɔi/ Toil /tɔil/ Joint /ʤɔint/ Point /pɔint/ |
ju: | यू | Youth /ju:ө/ Use /ju:z/ You’ve /ju:v/ Yugoslavia /ju:gəslɑ:viə/ |
ө | थ | Birth /bɔ:ө/ Sheath /ʃi:ө/ Teeth /ti:ө/ Death /deө/ Both /bouө/ |
ð | द | The /ði/ Then /ðen/ Thus /ðᴧs/ Clothe /klouð/ Them /ðem/ |
ʃ | श | She /ʃi:/ Ship /ʃip/ Chic /ʃik/ Push /puʃ/ Lush /lᴧʃ/ Rush /rᴧʃ/ |
ʧ | च | Church /ʧə:ʧ/ Leach /li:ʧ/ Pitch /piʧ/ Ditch /diʧ/ Rich /riʧ/ |
z | ज | Birds /bə:ʴdz/ Pens /penz/ Boxes /bɔksiz/ Zone /zoun/ Noise /nɔiz/ |
ʒ | ज़ | Pleasure /pleʒə/ Vision /viʒən/ Treasure /treʒə/ Leisure /li:ʒə/ |
ʤ | ज़ | College /kɔliʤ/ Cabbage /kӕbiʤ/ Jug /ʤᴧg/ Ridge /riʤ/ |
ai | आइ | Eye /ai/ Fry /frai/ Dry /drai/ Shy /ʃai/ Lie /lai/ Tight /tait/ |
b | ब | Bust /bᴧst/ Beg /beg/ Bag /bӕg/ Baggage /bӕgiʤ/ Tub /tᴧb/ |
d | ड | Dog /dɔg/ Dam /dӕm/ Derail /direil/ Deem /di:m/ Ditch /diʧ/ |
f | फ | Fan /fӕn/ Tiffin /tifin/ Fish /fiʃ/ Fin /fin/ Fiasco /fiӕsco/ |
g | ग | Go /gou/ Goat /gout/ Gutts /gᴧts/ Gum /gᴧm/ Mug /mᴧg/ |
h | ह | Home /houm/ Hot /hɔt/ Horse /hɔ:s/ Hug /hᴧg/ Heal /hi:l/ |
j | य | Yet /jet/ Yalk /jəuk/ Your /juə/ Yield /ji:ld/ Yes /jes/ Yell /jel/ |
k | क | Crush /krᴧʃ/ Crest /krest/ Chime /kaim/ Brake /breik/ Break /brek/ |
m | म | Mango /mӕngou/ Man /mӕn/ Yummy /jᴧmi/ Claim /kleim/ |
l | ल | Last /lɑ:st/ Blast /blɑ:st/ Lame /leim/ Lion /laiən/ Lest /lest/ |
n | न | Nail /neil/ Nest /nest/ Sink /sink/ Shrink /ʃrink/ Pink /pink/ |
p | प | Pull /pul/ Push /puʃ/ Paste /peist/ Past /pɑ:st/ Prank /prӕnk/ |
r | र | Rail /reil/ Rush /rᴧʃ/ Dire /daiər/ Reel /ri:l/ Rest /rest/ |
s | स | Seem /si:m/ Sat /sӕt/ Some /sᴧm/ Soap /soup/ Slim /slim/ |
t | ट | Tut /tᴧt/ Teach /ti:ʧ/ Tough /tᴧf/ Tame /teim/ Truth /truө/ |
v | व | Van /vӕn/ Veer /viə/ Vest /vest/ Variety /vəraiti/ Vocal /voukəl/ |
w | व | Watch /wɔʧ/ West /west/ Waste /weist/ Wick /wik/ Winter /wintə/ |
ŋ | ड. | Ring /riŋ/ Swing /swiŋ/ Ping /piŋ/ Sing /siŋ/ King /kiŋ/ Lung /lᴧŋ/ |